Grupy krwi

 

Krew odgrywa bardzo ważną rolę w życiu człowieka. Jako żywa tkanka złożona jest z różnych komórek: erytrocytów, leukocytów i trombocytów.

Erytrocyty to krwinki czerwone, których główną rolą jest transportowanie tlenu i dwutlenku węgla.

Trombocyty to płytki krwi, które biorą udział w procesach krzepnięcia, natomiast leukocyty to krwinki białe, których główną funkcją jest wspieranie procesów odpornościowych.

Całość zawieszona jest w osoczu, którego składniki biorą udział w systemie obronnym i transportowym organizmu.

 

Krew w ludzkim organizmie spełnia niezwykle ważne funkcje. Przede wszystkim krew jest odpowiedzialna za transport gazów, substancji odżywczych, ale także hormonów między komórkami. Ponadto krew bierze udział w procesach obronnych organizmu, w procesach termoregulacji czy regulacji temperatury ciała.

 

O tym, że nasza krew różni się od krwi innych osób, dowiedzieliśmy się dopiero na początku minionego stulecia. Otóż w 1901 roku Karl Landsteiner, austriacki lekarz, badacz i uczony odkrył, że na erytrocytach znajdują się dwa antygeny, które odpowiadają za zlepianie się ze sobą krwinek. Zjawisko to jest nazywane w hematologii aglutynacją.

Kilka lat później Ludwik Hirszfeld i Emil von Dungern zapoczątkowali naukę o grupach krwi. To właśnie oni wprowadzili znane nam dziś grupy oznaczone symbolami A, B, AB oraz 0. krwinkach, A i B oraz wytwarzane naturalne przeciwciała anty-A i anty-B.

Do 2014 r. opisano 35 układów grupowych krwi, reprezentujących ponad 300 antygenów. W praktyce klinicznej główne znaczenie mają układy: ABO i Rhesus (Rh).

 

 

Grupa krwi – układ ABO

ABO to najważniejszy układ grupowy w organizmie człowieka. W medycynie największe znaczenie ma przy transfuzji krwi i transplantacji narządów. Antygeny układu ABO pojawiają się już około 6. tygodnia życia płodowego. Przynależność do konkretnej grupy krwi uwarunkowana jest genetycznie i niezmienna w całym życiu. Wyjątek stanowi przeszczep szpiku kostnego, gdyż nowy szpik wytwarza krwinki czerwone z antygenami dawcy.

 

Jakie są grupy krwi?

Najprościej przedstawić je tak:

• Grupa krwi A – posiada na powierzchni krwinek antygen A, w osoczu posiada przeciwciała anty-B,

• Grupa krwi B – posiada na powierzchni krwinek antygen B, w osoczu posiada przeciwciała anty-A,

• Grupa krwi O – nie posiada na powierzchni krwinek antygenu, w osoczu posiada przeciwciała anty-A i anty-B,

• Grupa krwi AB – posiada na powierzchni krwinek antygen A i antygen B, w osoczu nie posiada przeciwciał.

 

Grupa krwi A powstała na podstawie grupy krwi 0 w czasach, gdy człowiek pierwotny rozpoczynał etap zbieractwa i koczownictwa. W tym okresie człowiek pierwotny zwiększał w swojej diecie ilość zjadanych roślin. Dlatego też układ pokarmowy i trawienny osób z grupą krwi A jest zdecydowanie lepiej przystosowany do przetwarzania i przyswajania białka, którego źródłem są rośliny strączkowe czy ryby. Z racji takiej funkcjonalności układu pokarmowego, osoby z grupą krwi A szybko dostrzegają, że najbardziej odpowiada im dieta wegetariańska. Spożywanie ciężkostrawnych posiłków kończy się dla osób z grupą krwi A zaparciami, wzdęciami, zgagą czy zwyczajną ociężałością. Osoby z grupą krwi A niestety nie słyną z wysokiej odporności na choroby. Dzieje się tak dlatego, że ich układ immunologiczny jest dość słaby, czego konsekwencją są częste stany zapalne, ale również choroby metaboliczne czy nowotworowe. Ciekawostkę natomiast stanowi przekonanie, że grupa krwi może wpływać na osobowość człowieka. Idea wpływu grupy krwi na ludzkie ciało i osobowość narodziła się w 1920 roku. Wedle tej idei osoby z grupą krwi A charakteryzuje konserwatyzm, dystans, perfekcjonizm i cierpliwość. To bardzo uparte osoby, które nierzadko bywają z tego powodu natrętne. Powszechnie uważa się je za osoby skryte i lojalne, które swoje uczucia zachowują dla siebie.

 

Powstanie grupy B jest związane z mutacjami genetycznymi, które miały miejsce na przestrzeni wielu lat i wiązały się ze zmianami klimatu, w którym żyli i funkcjonowali nasi przodkowie. Dieta ówczesnych mieszkańców planety składała się zarówno z roślin i mięsa, dlatego też posiadacze grupy krwi B zazwyczaj jedzą jedno i drugie, bez poważniejszych konsekwencji. Cechą charakterystyczną osób z grupą krwi B jest bardzo silny układ immunologiczny. Równie dobrze funkcjonuje układ pokarmowy, dlatego też osobom z grupą krwi B znacznie łatwiej jest osiągnąć zgrabną i wysportowaną sylwetkę. Dietetycy twierdzą również, że jedynie osoby z tą grupą krwi mogą całkowicie trawić nabiał, przez co dieta bogata w jajka, jogurty czy sery jest dla tych osób wskazana. Posiadacze grupy krwi B mają jednak swoje mankamenty. Otóż w przypadkach stresujących sytuacji, organizm osoby z grupą krwi B wydziela bardzo duże dawki kortyzolu. To z kolei w znacznym stopniu wpływa na dysfunkcję układu odpornościowego. Dlatego też osoby z grupą krwi B mogą częściej niż inne osoby zmagać się z biegunkami, zapaleniem jelit czy żołądka. Co na temat osób z grupą krwi B mają do powiedzenia specjaliści od osobowości człowieka? Otóż osoby z grupą krwi B uważa się za kreatywne, elastyczne i optymistycznie nastawione do otaczającego je świata. Do swoich działań zawsze podchodzą z dużą pasją. Są empatyczne, łatwo nawiązują kontakty z innymi ludźmi oraz świetnie rozumieją ich emocje. Pomimo tylu zalet, osoby z grupą krwi B są jednocześnie nieodpowiedzialne i zapominalskie.

 

Grupa krwi AB należy do najmłodszych i jednocześnie najrzadziej występujących grup krwi na świecie. Powstała ok. 1000 lat temu w momencie przemieszania się kaukaskiej grupy A z mongolską grupą B. Cechą charakterystyczną dla tej grupy krwi jest to, że zachowuje się jak kameleon. Bowiem w zależności od sytuacji przejawia ona cechy każdej z pozostałych grup krwi. W kontekście funkcjonowania układu hormonalnego najbardziej przypomina grupę 0, z kolei układ trawienny działa podobnie jak w przypadku osób z grupą krwi A, przy jednoczesnej tolerancji mięsa jak u posiadaczy grupy B. Dlatego też dieta osób z grupą krwi AB jest kombinacją tego, co znajduje się w jadłospisach osób o grupach A i B. Ponadto osoby z grupą krwi AB w osoczu krwi nie posiadają przeciwciał A i B, dzięki czemu są bardziej odporne na choroby wiążące się z mechanizmami autoimmunologicznymi. Dodatkowo osoby te zazwyczaj są bardziej sprawne fizycznie i częściej aktywnie uprawiają sport. Osoby o grupie krwi AB są uważane za racjonalne, niezdecydowane i pamiętliwe. Wyróżnia je niewątpliwy urok osobisty, co przysparza im dużo popularności w towarzystwie, w którym się obracają. W ich codziennych decyzjach to rozsądek bierze górę nad emocjami i uczuciami.

 

Grupa krwi 0 wykształciła się najwcześniej w toku ewolucji człowieka. W tym czasie byli to myśliwi oraz zbieracze, którzy żywili się wyłącznie mięsem zwierząt, owadami oraz tym, co znaleźli w lesie, czyli jagodami, korzeniami i liśćmi. Osoby z grupą krwi 0 charakteryzują się silnym układem odpornościowym, często nawet zbyt agresywnym, co może powodować ataki na własne komórki. To wiąże się z dużo częściej występującymi chorobami autoimmunologicznymi. Osoby o grupie krwi 0 zdecydowanie lepiej reagują na stres, mogą pochwalić się efektywnym metabolizmem oraz dużą sprawnością fizyczną. Uważa się także, że osoby z grupą krwi 0 są najbardziej ze wszystkich odporne na wszelkiego rodzaju zakażenia wirusowe, a także rozwój pasożytów w organizmie. Ponadto osoby z grupą krwi 0 uważane są za ambitne, pewne siebie i solidne. Z drugiej jednak strony są to osoby bardzo często aroganckie, próżne i nieczułe. Osoby z grupą krwi 0 mają naturalne skłonności przywódcze, nie boją się podejmować ryzyka i stale towarzyszy im głód sukcesu.

 

Której grupy krwi jest w Polsce najwięcej?

Niestety, ale nie każdy Polak posiada wiedzę o swojej grupie krwi. Na podstawie oznaczonych próbek krwi można jednak stwierdzić, że w Polsce najwięcej osób, bo aż 32 proc. posiada grupę krwi A Rh+. Na drugim miejscu znajdują się osoby z grupą krwi 0 Rh+, bo 31 proc. oznaczonych Polaków. Trzecie miejsce zajmują osoby z grupą krwi B Rh+, stanowią oni 15 proc. polskiego społeczeństwa. Na kolejnych miejscach znajdują się grupy AB Rh+ (7 proc.), O Rh- (6 proc.), A Rh- (6 proc.), B Rh- (2 proc.) i AB Rh- (1 proc.).

 

Układ grupowy Rh to drugi istotny układ krwi człowieka. Na erytrocytach występują różne typy antygenów, a w układzie RH wymienia się ich aż 49. Mimo to najważniejszym i najbardziej immunogennym jest antygen D. Jeżeli u danej osoby występuje w krwi antygen D określa się wówczas, iż jest ona Rh-dodatnia. Przeciwnie natomiast, u osoby Rh-ujemnej, antygen D nie występuje. Obecność bądź nie tych antygenów jest niezależna od występowania antygenów A i B. 85 proc. ludzi na świecie posiada czynnik D, u pozostałych 15 proc. antygen D nie występuje. Każda z grup z układu AB0 może występować jako Rh+ lub Rh-. Oznacza to, że na przykład erytrocyt u osób z grupą krwi AB Rh+ będzie zawierać antygeny A, antygeny B oraz antygeny D. W przypadku układu Rh przeciwciała do antygenów Rh powstają w wyniku kontaktu z obcymi krwinkami. Dlatego też, jeśli na przykład osobie, która ma grupę krwi Rh- poda się krew dawcy Rh+ to w osoczu zaczną się pojawiać przeciwciała anty-Rh.

 

Konflikt serologiczny można określić jako reakcję układu odpornościowego matki. Konflikt serologiczny występuje, gdy matka ma grupę krwi Rh-, ojciec Rh+, a dziecko po ojcu odziedziczy czynnik Rh+. Wystarczy, że niewielka ilość erytrocytów z płodu dziecka trafi do krwi matki, a jej układ immunologiczny uzna je za element wrogi, przeciw któremu zacznie on wytwarzać przeciwciała Rh. Aby tę reakcję uruchomić, wystarczy jedyne 0,2 ml krwi płodu w matczynym krwiobiegu. Konflikt serologiczny jest na tyle poważny, że może doprowadzić do rozwoju choroby hemolitycznej płodu lub noworodka, a w konsekwencji śmierci dziecka. Dzieje się tak, ponieważ krwinki płodu atakowane przeciwciałami zaczynają się rozpadać. Zjawisko to nazywa się hemolizą. U dziecka w tym procesie rozwija się anemia hemolityczna, a także wzrasta poziom bilirubiny. W takiej sytuacji wątroba nie radzi sobie z tak szybko postępującą hemolizą i dochodzi do jej niewydolności i w konsekwencji do ciężkiej żółtaczki. Dużym problemem jest niezgodność Rh dawcy i biorcy podczas przetaczania krwi oraz tzw. konflikt serologiczny, który występuje, gdy zachodzi niezgodność grupowa Rh między matką a płodem.

Konflikt serologiczny zazwyczaj dotyczy kolejnej ciąży, ponieważ podczas pierwszej miano przeciwciał narasta bardzo powoli i nie wywołuje większych powikłań. Ryzyko jego wystąpienia zwiększa się w kolejnych ciążach. Konflikt serologiczny polega na tym, że matka z grupą Rh-, zaczyna tworzyć przeciwciała przeciwko płodowi z grupą Rh+. Nawet jedna kropla krwi płodu stymuluje wytwarzanie przeciwciał przeciwko antygenowi Rh+. Podczas kolejnej ciąży przeciwciała przechodzące do krwi płodu, mogą powodować hemolizę (niszczenie krwinek płodu). Konsekwencją tego zjawiska jest zagrażająca życiu płodu niedokrwistość. W takim wypadku konieczna jest w transfuzja krwi Rh+ dziecku. Aby zapobiec konfliktowi, matce podaje się immunoglobulinę immunoglobulinę anty–Rh0 (D). Neutralizuje ona krwinki czerwone płodu, które przeszły do układu krążenia kobiety.

 

 

Oznaczanie grupy krwi jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych. Zgodność grup krwi dawców i biorców zapobiega wielu groźnym dla życia działaniom niepożądanym. W przypadku transfuzji lub przeszczepu, ważna jest zgodność układu ABO i częściowa Rh. Osoba z grupą O Rh- jest uniwersalnym dawcą, natomiast z grupą AB Rh– − uniwersalnym biorcą. Oznaczenie grup krwi wykonuje się przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, z powodu nagłej utraty krwi, przy doborze odpowiedniego dawcy krwi w przypadku transfuzji, przy przeszczepach narządów, tkanek lub komórek, przy planowaniu potomstwa lub w trakcie ciąży, przy ustaleniu ojcostwa. Jak wygląda badanie Aby oznaczyć grupę krwi udaj się do najbliższego punktu pobrań, np. Diagnostyki. Nie musisz specjalnie przygotowywać się do badania, ani być na czczo. Nie wymagane jest też skierowanie od lekarza. Pobieranie próbki wygląda podobnie jak przy badaniu morfologii krwi. Wynik otrzymasz w ciągu kliku dni. Dokumenty potwierdzające grupę krwi to: wynik badania laboratoryjnego z pieczątką pracowni, która wykonała test, legitymacja Honorowego Dawcy Krwi, identyfikacyjna Karta Grupy Krwi (Krewkarta). Potwierdzony zgodnie z przepisami wynik badania grupy krwi, musi być oparty na 2 oznaczeniach, wykonanych z 2 próbek krwi pobranych w różnym czasie. Tylko na podstawie wyniku uzyskanego w ten sposób lekarz może wdrożyć leczenie krwią.

 

Grupa krwi − odgrywa znaczącą rolę?

Wiedza na temat swojej grupy krwi to kluczowa informacja w razie nagłej utraty krwi czy konieczności przeprowadzenia operacji. Informacja ta pozwoli lekarzom na szybką interwencję i ratowanie życia. Oznaczenie grupy krwi jest konieczne, jeśli chcesz zostać dawcą krwi, planujesz zajść w ciążę lub jesteś w ciąży.